Vụ án thừa kế chưa kể tại TP Hải Phòng kéo dài từ năm 1996 đến nay. Chỉ là một vụ án chia thừa kể đơn giản giữ những anh, chị em trong gia đình. Vậy lý do nào khiến vụ án dù trải qua nhiều cấp xét xử nhưng vẫn chưa được giải quyết dứt điểm?
20 năm cho một vụ kiện dân sự
Vụ án xảy ra do tranh chấp về quyền hưởng di sản giữa nguyên đơn là bà Lê Thu Khuê với bị đơn là ông Hoàng Viết Phẩm và bà Hoàng Thuý Phương (cùng ở số 8 Hai Bà Trưng, TP Hải Phòng).
Lần đầu tiên khi vụ án được đưa ra xét xử sơ thẩm là vào năm 1996. Tại thời điểm ấy, TAND TP Hải Phòng đã ra bản án: chia tầng 1 của căn nhà số 8 Hai Bà Trưng cho ông Phẩm, bà Phương còn diện tích tầng 2 (gồm cả phần gầm cầu thang lối đi lên tầng 2 của ngôi nhà) được chia cho bà Khuê.
Không đồng ý với bản án của Tòa sơ thẩm các bị đơn đã làm đơn kháng cáo lên cơ quan có thẩm quyền cấp trên. Nhưng mãi đến 11 năm sau, tức vào năm 2007, Tòa Phúc thẩm TAND tối cao tại Hà Nội mới mở phiên xét xử phúc thẩm vụ kiện này. Nhưng, bản án của tòa phúc thẩm tuyên lại trái ngước với bản án sơ thẩm, Tòa Phúc thẩm lại giao phần diện tích gầm cầu thang cho phía ông Phẩm, bà Phương.
Tưởng như vụ án đến đây đã được hoàn toàn giải quyết thì bất ngời vào ngày 24/1/2008, Chánh án TAND tối cao ra quyết định kháng nghị giám đốc thẩm đối với bản án trên. Và đến ngày 14/5/2008 Hội đồng thẩm phán, TAND tối cao ra quyết định giám đốc thẩm: “Hủy bản án sơ thẩm, phúc thẩm, giao trả hồ sơ vụ án cho TAND TP Hải Phòng xử lại từ trình tự sơ thẩm”.
Tại sao lại có quyết định của giám đốc thẩm?
Ngay trong chính quyết định của giám đốc thẩm đã chỉ rõ hai nguyên nhân chính khiến bản án của Tòa phúc thẩm bị hủy gồm:
Thứ nhất, xác định sai di sản thừa kế dẫn đến xác định sai người thừa kế. Bản án phúc thẩm căn cứ vào “Biên bản bàn giao nhà” ngày 10/4/1961 mà xác định cố Thứ, cố Khang (là ông bà của nguyên đơn, bị đơn) là chủ sở hữu căn nhà và có quyền sở hữu toàn bộ căn nhà. Song, thực chất biên bàn này chỉ bản là xác nhận thực tế diện tích nhà và xác nhận những người trong gia đình cố Thứ, cố Khang sử dụng tại thời điểm Nhà nước giao nhà nên việc xác định như vậy là hoàn toàn sai lầm. Bởi người đang thực tế sử dụng nhà chưa chắc đã là người thực sự có quyền sở hữu căn nhà.
Thứ hai, vi phạm tinh thần của Điều 8 Nghị quyết số 755/2005/NQ-UBTVQH11 và không áp dụng các quy định đã viện dẫn trên của pháp luật, từ đó xác định sai quyền được hưởng di sản của các con của cụ Thìn (mẹ của ông Phẩm, bà Phương –PV), các con của cụ Nhân.
Thứ ba, khi nguyên đơn khởi kiện yêu cầu chia thừa kế, bị đơn không chấp nhận nhưng cũng không có yêu cầu phản tố, Tòa án cấp phúc thẩm lại xác định bị đơn có quyền quản lý, sử dụng và được làm thủ tục đăng ký, kê khai để được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất là không đúng và vượt quá yêu cầu của các đương sự.
Ngoài những sai sót đã nêu trên, TAND tối cao còn chỉ ra một số vi phạm khác về mặt tố tụng của hai cấp tòa án được ghi rõ tại quyết định giám đốc thẩm.
Sau quyết định cũng chỉ là … hi vọng
Tính đến nay, khi quyết định đã được ra nhưng mâu thuẫn vẫn chẳng được giải quyết dứt khoát. Xung đột giữa nguyên đơn và bị đơn liên tục diễn ra. Đã có lúc, gia đình ông Hoàng Viết Phẩm đã có những hành vi đe dọa liên tục khiến bà Khuê phải cầu cứu khắp nơi. Dù vậy, trong thâm tâm bà vẫn vững tin vụ việc của mình sẽ được giải quyết một cách công bằng, khách quan, đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho bà và cả những người đã khuất.
Theo Nghề luật tìm hiểu, một trong những nguyên nhân gây chậm trễ trong việc mở lại phiên tòa sơ thẩm lần 2 là do TAND TP Hải Phòng phải chờ kết quả định giá tài sản căn nhà vào năm 2009. Tuy nhiên, theo phản ánh từ phía bà Khuê, việc định giá tài sản này không có tính công khai, minh bạch, có nhiều điều khó hiểu. Đặc biệt, việc giải quyết vụ án sẽ càng khó khăn hơn khi mà thời gian thu thập chứng cứ, thông tin kéo dài.